Nie potrafiłbym zrozumieć i przepracować programu bez studiowania literatury oraz doświadczeń innych alkoholików – szczególnie mojego sponsora. Dlatego też analizę każdego kroku polecam zacząć właśnie od zapoznania się z odpowiednimi fragmentami literatury. Na końcu dopiero zamieszczę własne doświadczenia .
Literatura :
1) Fragment książki „12 kroków i 12 tradycji AA” – rozdział : „Krok Czwarty”
Książkę tę można zakupić na prawie każdym mitingu AA . Można zamówić ją także na stronie fundacji AA w Polsce – oto link do sklepu :
Jeżeli chcesz przeczytać tę książkę w języku angielskim, francuskim lub hiszpańskim – kliknij na właściwy odnośnik z nazwą języka.
Krok czwarty:
„Zrobiliśmy gruntowny i odważny obrachunek moralny”.
Poniższy fragment pochodzi z książki „12 Kroków i 12 Tradycji AA”
„Wszystkie instynkty, z którymi przychodzimy na świat, są nam dane celowo. Bez nich człowiek nie byłby w pełni człowiekiem. Gdyby ludzie nie zabiegali o swoje bezpieczeństwo, nie troszczyli się o pożywienie i dach nad głową, nie utrzymaliby się przy życiu. Gdyby nie rozmnażali się, ziemia stałaby się bezludna. Bez instynktu towarzyskiego, bez potrzeby współżycia z innymi ludźmi, nie byłoby społeczeństw. A zatem te podstawowe pragnienia – współżycia seksualnego, poczucia bezpieczeństwa materialnego i emocjonalnego oraz kontaktów towarzyskich – są konieczne i właściwe; z pewnością zostały one dane nam od Boga.
Czasem jednak te niezbędne dla naszej egzystencji instynkty ulegają wynaturzeniu. Z wielką siłą, ślepo, nieraz bardzo podstępnie, kierują nami, odbierają nam panowanie nad sobą, uparcie domagają się władzy nad naszym życiem. Nasze pragnienia seksualne, dążenie do bezpieczeństwa materialnego i emocjonalnego oraz do wysokiej pozycji społecznej niejednokrotnie więc tyranizują nas. Wybujałe ponad normę naturalne instynkty człowieka stają się przyczyną problemów; i to w zasadzie wszystkich jego problemów. Żaden człowiek, choćby był uosobieniem dobra, nie jest od nich zupełnie wolny. Niemal każdy poważny problem emocjonalny można wytłumaczyć jako przypadek niewłaściwie nakierowanego instynktu. Kiedy tak się dzieje, te cenne dla nas dary natury, jakimi są instynkty, zmieniają się w fizyczne i umysłowe słabości.
Krok Czwarty jest podjęciem przez nas energicznego i trudnego wysiłku odnalezienia w sobie tych słabości, zarówno dawnych, jak i obecnych. Pragniemy dokładnie ustalić jak, kiedy i gdzie nasze naturalne instynkty uległy wypaczeniu. Chcemy z całą jasnością zdać sobie sprawę, jakie stąd wynikły nieszczęścia dna nas samych i dla innych. Aby naprawić błędy, trzeba najpierw postawić diagnozę, opartą o pełną analizę wszystkich niedociągnięć. Bez pełnego dobrej woli i wytrwałości wysiłku w tym kierunku, nasza trzeźwość i dobre samopoczucie będą nadal chwiejne. Sami przekonaliśmy się, że bez odważnego i gruntownego obrachunku moralnego, tak potrzebna nam w życiu codziennym skuteczna wiara nadal pozostanie nieosiągalna.
Zanim jednak przystąpimy do szczegółowego obrachunku ze sobą, zastanówmy się bliżej, o co tu chodzi. Kilka prostych przykładów powie nam bardzo wiele, jeśli tylko zechcemy się nad nimi głębiej zastanowić. Weźmy najpierw osobę, która ponad wszystko stawia doznania seksualne. W takim przypadku niepohamowany popęd może zrujnować szansę stabilizacji materialnej oraz uczuciowej i zdegradować swoją ofiarę społecznie. Ktoś inny może popaść w tak silną manię na tle bezpieczeństwa finansowego, że nie będzie go interesować nic poza gromadzeniem pieniędzy. W skrajnym przypadku można stać się sknerą lub nawet odludkiem, który wyrzeka się zarówno rodziny, jak i przyjaciół.
Nie zawsze pogoń za bezpieczeństwem wyraża się w formie gorączki materialnej. Jakże często spotykamy zalęknionych ludzi, zdecydowanych żyć w całkowitej zależności od kogoś silniejszego; od kogoś, w kim szukają oparcia i przewodnictwa. Tego rodzaju słaby człowiek, który nie potrafi wziąć na siebie odpowiedzialności za własne życie, na zawsze pozostaje niedojrzałym dzieckiem. Jego udziałem są rozczarowania i bezsilność. Z czasem wszyscy opiekunowie opuszczają go lub wymierają, a wówczas on pozostaje zupełnie osamotniony, zdany na pastwę swoich lęków.
Spotykaliśmy również ludzi opętanych żądzą władzy, którzy dążyli wyłącznie do podporządkowania sobie wszystkich dookoła, puszczając niejednokrotnie z wiatrem szanse szczęśliwego życia rodzinnego i zasłużonego spokoju. Spokoju nie zazna bowiem ten, w kim toczy się nieustanna walka popędów.
Na tym jednak nie koniec. Ilekroć ktoś próbuje narzucić innym swe własne instynkty, zawsze kończy się to nieszczęściem. Kiedy w pogoni za pieniędzmi ktoś traktuje ludzi stojących mu na drodze, rodzi się gniew, zawiść i mściwość. Podobne są skutki szaleństwa seksualnego. Wymuszanie od innych nadmiernej uwagi, opieki i miłości może w nich rozbudzić pragnienie dominacji lub niechęć, a więc reakcje równie niezdrowe , jak wywołujące je żądania. Kiedy człowiek traci kontrolę nad potrzebą uznania, czy to na kursie kroju i szycia, czy przy międzynarodowym stole konferencyjnym, sprawia to innym przykrość, a nawet skłania ich do protestu. Tego rodzaju zderzenia popędów mogą prowadzić do rezultatów o bardzo szerokiej skali – od rzeczowego przywołania kogoś do porządku po krwawą rewolucję. We wszystkich tych przypadkach popadamy bowiem w konflikt nie tylko z sobą, ale z innymi ludźmi, także przecież wyposażonymi w instynkty.
W szczególności alkoholicy powinni potrafić zdać sobie sprawę z tego, że nieokiełznane instynkty są zasadniczą przyczyną prowadzącego do ruiny picia. Piliśmy, aby zalać robaka; utopić uczucie rozczarowania, lęku i przygnębienia. Piliśmy, aby uciec od wczorajszych namiętności i aby podsycić nowe. Piliśmy pod naszą próżność, żeby bujać w obłokach marzeń o potędze i chwale. Na pewno nie jest przyjemne przyglądać się tym pokracznym wytworom chorej duszy. Rozhukane instynkty bronią się zaciekle przed badawczą oceną.
U tych z nas, którzy z natury są skłonni do przygnębienia, reakcją obronną jest najczęściej pogrążenie się w poczuciu winy i wstrętu do samego siebie. Nurzamy się w tym psychicznym bagnie, często nie bez pokrętnej i bolesnej przyjemności. Bezwolnie poddając się tego rodzaju nastrojom ponurej melancholii możemy dojść do stanu tak beznadziejnej rozpaczy, że jedynym wyjściem wyda się nam znów ucieczka w zamroczenie. W ten sposób tracimy oczywiście właściwą perspektywę, a przez to – prawdziwą pokorę. Samobiczowanie jest odwróconą na opak pychą i nie ma nic wspólnego z obrachunkiem moralnym. Jest to ten sam sposób myślenia, który ludzi skłonnych do depresji prowadzi do butelki i samozagłady.
Jeżeli natomiast jesteśmy z natury skłonni do zarozumiałości i potrzeby imponowania innym, zareagujemy akurat odwrotnie. Poczujemy się urażeni sugestią AA, że potrzebny jest nam obrachunek moralny. Zapewne powiemy z dumą, że zanim wpadliśmy w tarapaty z alkoholem, nasze życie było bez zarzutu. Będziemy z przekonaniem twierdzili, że jeśli w ogóle mamy jakieś poważne wady, to są one przede wszystkim skutkiem nieumiarkowanego picia. Wynika stąd logiczny, naszym zdaniem, wniosek, że nie potrzebujemy zaprzątać sobie głowy niczym innym poza utrzymaniem trzeźwości – teraz i na zawsze. Wierzymy, że po odstawieniu kieliszka nasz dawny dobry charakter odrodzi się automatycznie. Skoro zawsze byliśmy całkiem porządnymi ludźmi, z wyjątkiem tej jednej sprawy picia, po co nam , teraz już przecież trzeźwym, obrachunki moralne – co było, a nie jest, nie pisze się w rejestr.
Mamy także jeszcze jedną wspaniałą wymówkę, żeby uniknąć samooceny. Wszystkie nasze obecne zmartwienia i kłopoty, skarżymy się, zostały spowodowane przez niewłaściwe zachowanie innych ludzi. To właśnie im jest naprawdę potrzebny obrachunek moralny. Wierzymy głęboko, że gdyby oni traktowali nas lepiej, my bylibyśmy w porządku. Sądzimy więc, że nasze oburzenie jest uzasadnione i naturalne, a nasze urazy „słuszne”. To nie my jesteśmy winni. To oni są!
W przezwyciężeniu tych oporów przychodzą nam z pomocą nasi opiekunowie w AA. Potrafią pomóc, bo przecież sami mają własne doświadczenia z przerabianiem Czwartego Kroku. Melancholika podnoszą na duchu zapewnieniem, że jego przypadek nie jest ani dziwny ani szczególnie odrażający , a jego wady – gorsze lub liczniejsze niż czyjekolwiek w AA. Metodą argumentacji, jaką posługuje się opiekun, jest swobodna pozbawiona przesady , charakterystyka jego własnych wad , dawnych i obecnych. Taka spokojna, a zarazem realistyczna prezentacja natychmiast dodaje słuchaczowi otuchy. Tym bardziej, że opiekun najczęściej od razu podkreśla zalety nowicjusza, które powinny być uwzględnione na równi z wadami przy obrachunku moralnym. Dodaje to otuchy i skłania do równowagi. Dzięki większej dozie optymizmu, nowicjusz potrafi z odwagą, a nie zgrozą, spojrzeć na swoje wady.
Zupełnie inny problem mają opiekunowie tych, którzy sądzą, że obrachunek moralny w ogóle nie jest im potrzebny. Przecież ludzie pełni pychy są nieświadomie ślepi na własne wady. Nie jest więc im bynajmniej potrzebne podnoszenie na duchu. Trzeba im natomiast pomóc w znalezieniu jakiejś szczeliny we wzniesionym przez miłość własną murze, przez którą to szczelinę mógłby przebić się promień rozsądku.
Przede wszystkim należy im powiedzieć, że większość członków AA w swoich pijackich latach cierpiała dotkliwie właśnie z powodu samousprawiedliwienia się. Większości z nas samousprawiedliwienie dostarczało wymówek: oczywiści wymówek do picia oraz do różnego rodzaju obłędnych i szkodliwych wyczynów. Sztukę znajdowania pretekstów doprowadziliśmy do mistrzostwa. Musieliśmy pić, ponieważ się nam źle wiodło i ponieważ wiodło nam się dobrze. Musieliśmy pić, ponieważ dusiliśmy się w atmosferze zaborczej miłości rodzinnej, albo dlatego, że nikt nas nie kochał. Musieliśmy pić, ponieważ odnosiliśmy wspaniałe sukcesy albo ponosiliśmy druzgocące klęski. Musieliśmy pić, bo nasi wygrali albo przegrali. I tak dookoła Wojtek, bez końca.
Sądziliśmy, że „trudne warunki” pchały nas do picia, i że dopiero wówczas, gdy nasze próby zmiany warunków spełzły na niczym, zaczęliśmy tracić kontrolę nad piciem i staliśmy się alkoholikami. Nigdy nie przyszło nam do głowy, że to my sami powinniśmy się zmienić, by sprostać warunkom , jakiekolwiek by one nie były.
Ale w AA powoli zaczęliśmy się uczyć, że musimy coś zrobić z naszymi mściwymi urazami, litością nad sobą, nieuzasadnioną dumą. Musieliśmy przyznać, że ilekroć udawaliśmy wielkie szyszki, ludzie odwracali się od nas plecami. Musieliśmy przyznać, że pielęgnując urazy i snując plany zemsty, sami raniliśmy się naszą złością, skierowaną przeciwko innym. Nauczyliśmy się, że kiedy wpadaliśmy w rozdrażnienie, naszą pierwszą potrzebą było odzyskanie spokoju, niezależnie od tego kto lub co było naszym zdaniem powodem tej irytacji.
Często zrozumienie, że byliśmy ofiarami własnego braku zrównoważenia emocjonalnego, przychodziło nam po długim czasie. Znacznie łatwiej było nam to dostrzec u innych niż u siebie. Przede wszystkim musieliśmy przyznać – i to bez względu na to, jak bolesny i upokarzający był ten zabieg – że wady rażące nas u innych nie były obce nam samym. Musieliśmy także wykreślić słowo „wina” z mowy i z myśli o innych ludziach. Nawet zrobienie początku w tym kierunku wymagało ogromnego wysiłku dobrej woli. Ale po przebrnięciu przez pierwsze kłody na tej drodze było nam już o wiele łatwiej iść dalej, ponieważ uzyskaliśmy pewien dystans w ocenie samych siebie, czyli innymi słowy – zaczęliśmy nabierać pokory.
Oczywiście ludzie chronicznie przygnębieni i przesadnie pewni siebie to skrajne przypadki w typologii osobowości, choć nie brak ich zarówno w AA, jak i poza AA. Są ludzie, którzy jak ulał pasują do jednej lub drugiej z tych kategorii. Ale równie wielu z nas należy po trosze tu i tu i tam. Nie ma ludzi zupełnie jednakowych, toteż każdy z nas przy sporządzaniu własnego obrachunku będzie musiał sam zdecydować, jakie są jego osobiste wady charakteru. Po znalezieniu butów na własną miarę, trzeba je założyć i wędrować w nich dalej z ufnością, że nareszcie idziemy właściwym torem.
Zajmijmy się teraz potrzebą zrobienia listy bardziej jaskrawych wad, które w różnym stopniu mają wszyscy z nas. Dla osób wychowanych w duchu religijnym będzie to lista poważnych uchybień zasadom moralnym. Wielu innych wyobrazi ją sobie jako rejestr ujemnych stron charakteru. Jeszcze inni nazwą ją indeksem nieprzystosowania. Będą też tacy, którzy wpadną w rozdrażnienie na samą wzmiankę o niemoralności lub co gorsza, grzechu. Ale przy odrobinie rozsądku, wszyscy zgodzą się co do jednego: wiele się w nas alkoholikach nazbierało złego i jest w tym wiele do zrobienia, jeśli zależy nam na trzeźwości, rozwoju i jakiejkolwiek umiejętności radzenia sobie w życiu.
Aby uniknąć nieporozumień terminologicznych, posłużmy się najbardziej uniwersalną listą ludzkich błędów – Siedmiu Grzechów Głównych: pychy, chciwości, pożądania, gniewu, obżarstwa, zawiści i lenistwa. Pycha, prowadząca do samousprawiedliwień, podsycana świadomym i nieświadomym strachem, jest naczelnym inżynierem niemal wszystkich trudności życiowych, główną przeszkodą na drodze do prawdziwego postępu. To pycha kusi nas do stawiania sobie i innym wymagań, które nie mogą być spełnione bez nadużycia i wypaczenia danych nam przez Boga instynktów. Kiedy zaspokojenie popędu seksualnego oraz dążenie do bezpieczeństwa ekonomicznego i społecznego stają się jednymi celami naszego życia, wówczas pycha dostarcza nam argumentów usprawiedliwiających te wynaturzenia.
Z wynaturzeń rodzi się strach, który sam przez się jest chorobą duszy. Ten strach staje się z kolei pożywką dla nowego zestawu ułomności charakteru. Wyolbrzymione obawy, że nasze instynkty nie zostaną zaspokojone, prowadza do pożądania cudzej własności, do pogoni za seksem i władzą, do gniewu, kiedy coś staje na przeszkodzie naszym popędom, do zawiści, kiedy innym udaje się to, czego chcieliśmy dla siebie. Jemy wtedy i pijemy ponad miarę, łapczywie zagarniamy dla siebie o wiele więcej niż dyktują to nasze potrzeby, zawsze w obawie, że czegoś nam nie wystarczy. Popadając w panikę na myśl o pracy, tkwimy w lenistwie. Próżnujemy i odkładamy pracę na później, a w najlepszym razie, ciężko pojękując odwalamy robotę byle jak. Te wieczne obawy niczym termity drążą fundament na którym staramy się oprzeć konstrukcję własnego życia.
Nic więc dziwnego, że dla każdego nowicjusza zalecenie zrobienia nieulękłego obrachunku moralnego wydaje się zadaniem ponad jego możliwości. Ilekroć próbuje spojrzeć z odwagą na siebie, pycha i strach zasłaniają mu oczy. Pycha mówi: „Obejdzie się bez tego, masz ważniejsze sprawy”, a strach dodaje: „Nie skacz w ogień”. Jednakże doświadczenie tych członków AA, którzy mają już za sobą próbę rzetelnego obrachunku moralnego, świadczy o tym ,że zarówno pycha, jak i tego rodzaju obawy, są fałszywym biciem na alarm. Jeśli tylko mamy całkowitą gotowość i solidnie zabierzemy się do pracy, cudowne światło rozproszy wszelkie wątpliwości. * I jeśli nie cofniemy się w pół drogi, poznamy zupełnie nowy rodzaj ufności oraz niewypowiedzianą ulgę, że w końcu spojrzeliśmy sami sobie w oczy. Są to pierwsze owoce Czwartego Kroku.
Na tym etapie każdy nowicjusz przeważnie dochodzi do następujących wniosków: po pierwsze, że główną przyczyną picia i niepowodzeń życiowych są wady charakteru, będące wynikiem wynaturzonych instynktów; po drugie, że bez gotowości do ciężkiej pracy w celu pozbycia się najpoważniejszych wad nie osiągnie on ani trzeźwości, ani spokoju wewnętrznego; i po trzecie, że skoro jego życie opierało się na wadliwym fundamencie, trzeba go zburzyć i zastąpić nowym, osadzonym na solidnym gruncie. A teraz , gotowy na porządkowanie własnych wad, nowicjusz zadaje pytanie: „Jak się do tego zabrać? Jak się robi własny obrachunek moralny?”
Ponieważ Czwarty Krok jest zaledwie początkiem życiowej praktyki dokonywania własnej oceny, warto doradzić nowicjuszowi, aby najpierw przyjrzał się tym wadom, które sprawiają mu najwięcej kłopotów i są najbardziej oczywiste. Z najlepszym na jaki go stać osądem tego, co było złe, a dobre, może na wstępie zbadać swoje postępowanie z punktu widzenia podstawowych instynktów: seksualnego, poczucia bezpieczeństwa, materialnego i emocjonalnego oraz pozycji społecznej. Podejmując się oceny własnej przeszłości, nowicjusz może rozważyć następujące pytania:
Kiedy, w jakich konkretnych przypadkach i w jaki sposób moja egoistyczna pogoń za przygodami seksualnymi zaszkodziła innym i mnie samemu? Komu i jak wielką wyrządziłem wtedy krzywdę? Czy zniszczyłem swoje małżeństwo i skrzywdziłem swoje dzieci? Czy naradziłem się opinii swojego środowiska? Co o tym wszystkim wtedy sądziłem? Czy pogrążałem się w poczuciu winy, którego nic nie mogło złagodzić? Czy też rozgrzeszałem się twierdząc, że byłem ofiarą, a nie uwodzicielem? Jak reagowałem na rozczarowania seksualne? Czy na odmowę odpowiadałem mściwością czy depresją? Czy odgrywałem się na innych ludziach? Czy chłód lub niesnaski rodzinne wykorzystywałem jako usprawiedliwienie dla stosunków pozamałżeńskich?
Równie ważne dla większości alkoholików są pytania dotyczące sfery poczucia bezpieczeństwa materialnego i emocjonalnego. Strach, chciwość, zaborczość i pycha, prowadziły tu do jak najgorszych następstw. Oceniając swoją sytuację materialną i zawodową, niemal każdy alkoholik może zadać sobie następujące pytania: Które z moich wad charakteru, oprócz samego pijaństwa, przyczyniły się do mojej niestabilności pieniężnej? Czy strach i poczucie braku kwalifikacji potrzebnych do zajmowanego przeze mnie stanowiska w pracy odebrały mi zaufanie do siebie i wpędziły w stan wewnętrznej rozterki? Czy usiłowałem ukryć to poczucie niekompetencji pod maską pewności siebie, blagi lub unikania odpowiedzialności? Albo uważałem z uporem, że to inni nie poznali się na moich wyjątkowych zdolnościach? A może przeceniałem swoje możliwości i udawałem wielkiego speca? Czy pod wpływem nieokiełznanej ambicji nie oszukiwałem moich współpracowników i nie kopałem pod nimi dołków? Czy byłem rozrzutny? Czy lekkomyślnie pożyczałem pieniądze, nie troszcząc się o to, czy będę mógł je zwrócić? Czy byłem dusigroszem nie dbającym o zapewnienie rodzinie przyzwoitego utrzymania? Czy usiłowałem zdobyć pieniądze w nieuczciwy sposób? Czy interesowała mnie „szybka forsa” – podejrzane transakcje pieniężne, nielegalne interesy na giełdzie, wyścigi i hazard?
Pytania te odnoszą się oczywiście także do pracujących zawodowo kobiet. Ale również nie pracująca zawodowo alkoholiczka może spowodować trudności materialne całej rodziny. Może ona oszukiwać przy zakupach na kredyt, manipulować budżetem domowym, spędzać dni na hazardzie, wpędzając męża w długi swoim brakiem odpowiedzialności, marnotrawstwem, rozrzutnością.
Wszyscy alkoholicy, którzy na skutek pijaństwa stracili pracę, rodziny i przyjaciół, muszą z całą bezwzględnością wystąpić wobec siebie w roli surowego egzaminatora, aby ustalić, jakie wady osobowości doprowadziły ich do ruiny życiowej.
Najbardziej powszechnymi symptomami poczucia zagrożenia emocjonalnego są zamartwianie się, złość, litowanie się nad samym sobą i depresja. Ich przyczyny czasem tkwią z nas samych, a czasem na zewnątrz. Dokonując obrachunku w tej dziedzinie powinniśmy starannie rozważyć wszystkie nasze stosunki z innymi ludźmi, które są źródłem starych lub powracających kłopotów. Warto przy tym pamiętać, że podobne poczucie zagrożenia może powstać w każdej sytuacji , w której zachodzi obawa niezaspokojenia naszych instynktów. I znów możemy zadać sobie kilka pytań: Jakie sytuacje seksualne powodowały dawniej, a jakie dziś powodują we mnie uczucie rozdrażnienia, goryczy, zawodu i przygnębienia? Oceniając szczerze każdy przypadek, czy dostrzegam na czym polegała moja wina? Jaką rolę odgrywał mój egoizm i przesadne wymagania? A jeśli uważam, że to inni są powodem moich zmartwień, dlaczego nie potrafię pogodzić się z tym, czego nie mogę zmienić? * To tylko przykłady podstawowych pytań, które mogą nam pomóc w ujawnieniu źródła naszych rozterek oraz w zastanowieniu się, czy możemy zmienić własne postępowanie, stopniowo i łagodnie wdrażając się w ten sposób do samodyscypliny.
Przypuśćmy, że obawy materialne stale powodują podobne uczucia. Tu także możemy więc zadać sobie pytanie, w jakim stopniu nasze własne błędy stały się przyczyną dręczącego nas niepokoju. Jeśli zaś część przyczyn tkwi poza mną, co ja sam mogę na to poradzić? Jeśli nie mogę zmienić istniejącego stanu rzeczy, czy jestem gotów podjąć niezbędne kroki, aby przystosować się do realnych warunków życia ?. Podobne pytania, których wiele nasuwa się w każdym indywidualnym przypadku, pomogą nam odkryć najgłębsze korzenie zła.
Jednakże większość z nas najbardziej ucierpiała z powodu zdeformowanych stosunków z rodziną, przyjaciółmi i całym społeczeństwem. To właśnie w stosunkach z ludźmi byliśmy wyjątkowo bezmyślni i uparci. Przede wszystkim nie chcieliśmy i nie mogliśmy uznać tego, że całkowicie brak nam było zwykłej umiejętnością nawiązania partnerstwa z drugim człowiekiem. Nasz egocentryzm zastawia na nas dwie katastrofalne pułapki. Albo usiłujemy uzależnić od siebie bliskich nam ludzi, albo sami popadamy w nadmierną od nich zależność. Jeśli zbyt mocno opieramy się na innych, to wcześniej czy później muszą nas zawieść, bo także są przecież tylko ludźmi i nie będą mogli sprostać naszym stale rosnącym żądaniom. A wtedy wzmaga się w nas i jątrzy poczucie zagrożenia. Kiedy natomiast próbujemy stale manipulować innymi według własnego „widzimisię”, wywołujemy reakcję buntu i zdecydowanego oporu. A wtedy czujemy się zranieni albo nawet prześladowani i budzi się w nas pragnienie zemsty. Gdy podwajamy próby kontrolowania innych, ale nadal bez skutku, nasze cierpienia stają się ostre i chroniczne. Nigdy nie zdarzyło się nam, abyśmy chcieli być po prostu jednym z członków rodziny, jednym z przyjaciół, szeregowym pracownikiem czy po prostu pożyteczną jednostką w społeczeństwie. Zawsze chcieliśmy wspinać się na szczyt drabiny albo ukryć się w jej cieniu. To egocentryczne zachowanie uniemożliwiało nam nawiązanie partnerskich stosunków z jakimkolwiek człowiekiem w naszym otoczeniu. O prawdziwym braterstwie mieliśmy bardzo mgliste wyobrażenie.
Niektórzy będą mieli zastrzeżenia do wielu z postawionych tu pytań, ponieważ uważają, że ich wady nie są aż tak jaskrawe. Warto im zwrócić uwagę, że skrupulatna analiza najprawdopodobniej ujawni właśnie te wady charakteru ,o których jest mowa w w tych pytaniach, które – jak obecnie sądzą zupełnie ich nie dotyczą. Z uwagi na to , że na zewnątrz prezentowaliśmy się nie najgorzej, często byliśmy całkowicie zaskoczeni odkryciem, że zachowaliśmy niezłą opinię tylko dlatego, że najbardziej wstydliwe wady ukrywaliśmy z wielkim nakładem energii za grubą zasłoną samousprawiedliwień i wykrętów. jakiekolwiek były te wady, to one wpędziły nas w potrzask alkoholizmu i nieszczęść.
Dlatego też przy sporządzeniu obrachunku moralnego hasłem przewodnim powinna być jak najdalej posunięta sumienność. W związku z tym najlepiej będzie zapisywać nasze pytania i odpowiedzi. Pomoże to nam w jasnym myśleniu i uczciwej ocenie. Będzie to także pierwszy namacalny dowód naszej pełnej gotowości do dalszej drogi…”
/p
p/p
